بسیاری از آتش‌سوزی‌ها از طریق سوختن انواع کاغذ، چوب، منسوجات و سایر مواد جامد کربنی ایجاد می‌شوند. بهترین ابزار برای خاموش کردن این گروه از آتش‌سوزی‌ها، کپسول آب و گاز است که می‌تواند حرارت را به سرعت کاهش دهد و از گسترش آتش‌سوزی جلوگیری کند. در این مطلب با مزایا، کاربرد و روش شناسایی این نوع کپسول آشنا می‌شویم.
کپسول آب و گاز چیست؟
زمانی که به آتش‌سوزی فکر می‌کنیم، نخستین راهی که برای خاموش کردن آتش به ذهن ما می‌رسد، استفاده از آب است. در تمام طول تاریخ ما همیشه برای خاموش کردن آتش از آب استفاده کرده‌ایم و این روش همچنان یکی از کاربردی‌ترین راه‌ها برای اطفا حریق به شمار می‌آید. کپسول آب و گاز نیز با توجه به کاربرد گسترده آب در مهار آتش طراحی و تولید شده است و از آن برای خاموش کردن چوب، کاغذ و مشتقات آن‌ها استفاده می‌شود.
در کپسول آتش‌نشانی آب و گاز، آب به کمک یک عامل خارج‌کننده در فاز گاز با فشار بالا از داخل محفظه تخلیه می‌شود. معمولا برای این منظور از گاز نیتروژن استفاده می‌شود. عملکرد این کپسول شباهت زیادی به کپسول‌های پودر و گاز دارد و تنها تفاوت آن‌ها وجود آب در کپسول‌های آب و گاز است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کپسول آب و گاز پیشگیری از احتراق مجدد است. در واقع این کپسول با کاهش دمای مواد مشتعل‌شده از احتراق مجدد آن‌ها جلوگیری می‌کند.
کاربرد کپسول آب و گاز
یکی از تصورات اشتباهی که در میان بسیاری از افراد رواج دارد، این است که کپسول آب و گاز برای خاموش کردن هر نوعی از آتش‌سوزی مناسب است. اما باید بدانید که کپسول‌های آب و گاز تنها برای خاموش کردن آتشسوزیهای کلاس A مناسب هستند. در نتیجه شما نمی‌توانید از این کپسول‌ها برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌هایی مانند سوختن مایعات و روغن‌های صنعتی، مواد غذایی، چربی و روغن‌های خوراکی قابل اشتعال یا آتشسوزیهای الکتریکی استفاده کنید. توجه داشته باشید که استفاده از این کپسول‌ها برای مهار کلاس‌های آتش‌سوزی B، C، E و F می‌تواند برای افراد حاضر در محل خطرآفرین باشد.
عملکرد کپسول آب و گاز
کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز به دلیل قیمت پایین خود و کاربردی که در خاموش کردن آتشسوزیهای کلاس A دارند، معمولا در بسیاری از مجتمع‌های مسکونی، ادارات، مدارس و دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کپسول‌های آتش‌نشانی برای مهار حریق یک جت آبی را به سمت آتش‌سوزی پرتاب می‌کنند. زمانی که آب به شعله‌های آتش می‌رسد، کپسول آبو گاز مواد قابل اشتعال را خاموش می‌کند و همچنین با خیس کردن آن‌ها احتمال احتراق مجدد را تقریبا به صفر می‌رساند.
در هنگام اطفا حریق با استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز، آب به کمک یک عامل خارج‌کننده نیتروژنی با سرعت بالا به روی مواد مشتعل پاشیده شده و به سرعت بخار می‌شود. تغییر حالت سریع آب از حالت مایع به بخار به جذب هرچه بیشتر حرارت کمک می‌کند. در نتیجه مواد در حال سوختن پس از گذشت زمان کمی حرارت خود را از دست می‌دهند که این امر باعث جلوگیری از گسترش و در نهایت مهار کامل آتش‌سوزی در مکان مورد نظر می‌شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید کپسول آتش نشانی
مزایا و معایب کپسول آب و گاز
شاید بتوان مهم‌ترین مزایای خرید و استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز را قیمت نسبتا پایین و سازگاری آن‌ها با محیط زیست دانست. محتویات اصلی این کپسول‌های آتش‌نشانی آب و نیتروژن هستند که می‌توان همین عامل را باعث کاهش قیمت این نوع از کپسول‌ها دانست. همچنین محتویات این کپسول‌ها هیچ خطری برای سلامتی انسان یا محیط زیست ندارند و شما می‌توانید در محیط‌های مختلفی مانند خانه، مدرسه، دانشگاه ادارات و … بدون هیچ مشکلی از آن‌ها استفاده کنید.
البته این کپسول‌ها در کنار مزایای پرشمار خود معایبی نیز دارند که عبارتند از:
- این کپسول‌ها تنها برای مهار آتشسوزیهای کلاس A مناسب هستند
- استفاده از این کپسول‌ها برای مهار آتشسوزیهای الکتریکی می‌تواند خطر برق‌گرفتگی را افزایش دهد
- استفاده از این کپسول برای خاموش کردن مایعات و روغن‌های قابل اشتعال می‌تواند تاثیر معکوسی داشته باشد و منجر به گسترش بیشتر آتش‌سوزی شود
- این کپسول‌ها قدرت چندان زیادی ندارند و شما برای اطفا حریق‌های کوچک نیاز به استفاده از کپسول‌های بزرگ دارید
بیشتر بخوانید: آزمایش کپسول آتش نشانی چیست؟
روش شناسایی کپسول آب و گاز
همان‌طور که می‌دانید، بیشتر کپسول‌های آتش‌نشانی دارای بدنه‌ای به رنگ قرمز هستند تا افراد بتوانند در مواقع خطر به سادگی آن‌ها را پیدا کنند. اما کپسول‌ها در انواع مختلفی ساخته می‌شوند که هرکدام برای مهار کلاس‌های خاصی از آتش‌سوزی مناسب هستند و محتویات آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. معمولا انواع مختلف کپسول‌های آتش‌نشانی را با درج یک برچسب رنگی از یکدیگر متمایز می‌کنند.
همان‌طور که اشاره کردیم، کپسول آب و گاز برای مهار آتشسوزیهای کلاس A مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نتیجه برای خرید ای نوع از کپسول حتما باید دقت داشته باشید که برچسب درج‌شده بر روی بدنه آن به رنگ قرمز و درجه اطفا حریق نوشته‌شده بر روی آن نشان‌دهنده کلاس A باشد. توجه داشته باشید که بدنه کپسول‌های آب و گاز نیز به رنگ قرمز هستند.
آموزش استفاده از کپسول آب و گاز
آشنایی با روش صحیح استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی در هنگام بروز آتش‌سوزی می‌تواند منجر به نجات جان شما و جلوگیری از خسارت‌های مالی سنگین شود. برای مهار آتش‌سوزی به کمک کپسول آب و گاز، ابتدا باید پین را از کپسول جدا کنید و سپس شیلنگ آن را به طرف مرکز یا پایه حریق بگیرید. برای پوشاندن تمام سطح شعله ایجاد‌شده، شما باید نازل کپسول آتش‌نشانی خود را به صورت مداوم از سمت چپ به راست و از طرف بالا و به پایین حرکت دهید.
توجه داشته باشید که با کوچک‌تر شدن آتش می‌توانید فاصله خود را با آن کمتر کنید تا فرایند اطفا حریق با سرعت بیشتری به پایان برسد. تمامی اجسام و مواد قابل اشتعال موجود در محیط را با استفاده از محتویات کپسول خیس کنید تا از ایجاد احتراق مجدد جلوگیری کنید. زیرا این امکان وجود دارد که برخی از مواد نیمه‌سوخته که در زیر خاکسترها وجود دارند، باعث شروع مجدد آتش‌سوزی شوند. همچنین به یاد داشته باشید که هرگز از کپسول آب و گاز برای مهار آتشسوزیهای الکتریکی استفاده نکنید.
نکات مهم استفاده از کپسول آب و گاز
شما برای استفاده از هر وسیله‌ای باید با نکات ایمنی آن آشنا باشید تا از بروز خسارت‌ها و آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیر جلوگیری کنید. کپسول‌های آتش‌نشانی نیز از این قاعده جدا نیستند و شما برای نگهداری صحیح از آن‌ها باید نکاتی را رعایت کنید که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
جلوگیری از یخ‌زدگی کپسول آب و گاز
همان‌طور که می‌دانید، آب در دمای صفر درجه یخ می‌زند. این امر می‌تواند باعث از بین رفتن کارایی کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز در مناطق سردسیر و در فصول سرد سال شود. به طور کلی پیشنهاد می‌شود که برای جلوگیری از یخ‌زدگی محتویات کپسول آب و گاز آن را در محلی نگهداری کنید که دمای آن بالاتر از صفر درجه سانتی گراد باشد. یک روش کاربردی‌تر برای جلوگیری از یخ‌زدگی محتویات این کپسول استفاده از ضد یخ‌های غیر الکلی یا نمک انواع فلزات قلیایی و افزودن این مواد به داخل کپسول آتش‌نشانی است.
بیشتر بخوانید: سیستم اطفا حریق آبی چیست؟
عدم استفاده از کپسول آب و آتش برای مهار آتشسوزیهای الکتریکی
یکی دیگر از مهم‌ترین نکات ایمنی که برای استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز باید به آن توجه کنید، این است که آب رسانای جریان الکتریسیته است. در نتیجه استفاده از این کپسول‌ها برای اطفا حریق‌های الکتریکی می‌تواند باعث افزایش عمق فاجعه شود. استفاده از این کپسول‌ها برای خاموش کردن آتش‌های الکتریکی می‌تواند به سادگی باعث برق‌گرفتگی و به خطر افتادن جان افراد شود. در نتیجه پیشنهاد می‌شود که هرگز از کپسول آب و گاز برای خاموش کردن آتشسوزیهای الکتریکی استفاده نکنید. اما در صورتی که مجبور به استفاده از این کپسول‌ها شدید، حتما جریان برق را به طور کامل قطع کنید و از تجهیزات ایمنی مانند انواع دستکش‌ها و چکمه‌های محافظ پلاستیکی استفاده کنید.
انجام بازرسی‌های دوره‌ای و شارژ مجدد
بازرسی دوره‌ای کپسول‌های آتش‌نشانی و بررسی فشار داخل محفظه نیز یکی دیگر از نکات مهم ایمنی است که باید به آن توجه کنید. در صورت افت فشار یا بروز نشتی حتما باید نسبت به تعویض یا شارژ مجدد کپسول آب و گاز خود اقدام کنید تا بتواند در شرایط اضطراری کاربرد خود را حفظ کند و عملکرد مناسبی داشته باشد. همچنین به یاد داشته باشید که کپسول‌های آتش‌نشانی معمولا باید به صورت سالیانه شارژ شوند؛ حتی اگر از کپسول استفاده نکرده باشید.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره شارژ کپسول آتش نشانی
خرید کپسول آب و گاز تدبیر
کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز از بهترین و ارزان‌ترین سیستم‌های اطفا حریق برای مهار آتشسوزیهای کلاس A به شمار می‌روند. وجود آب در این کپسول‌ها باعث شده است که بتوانند انواع چوب، کاغذ، منسوجات و مواد جامد کربنی را به سرعت خاموش کرده و از گسترش آتش‌سوزی جلوگیری کنند. از مهم‌ترین مزایای کپسول آب و گاز می‌توان به سازگاری آن با محیط زیست اشاره کرد. همین عامل باعث می‌شود که شما بتوانید برای مهار آتش‌سوزی در اماکن مختلفی مانند مجتمع‌های مسکونی، ادارات، مدارس و دانشگاه‌ها از این کپسول کاربردی استفاده کنید.
سوالات متداول کپسول آب و گاز
کپسول آب و گاز برای چه آتشی مناسب است؟
کپسول آب و گاز برای خاموش کردن آتش سوزی جامدات گروه a مناسب است.
کپسول آب و گاز تقلبی چیست؟
کپسول آب و گاز بایستی دارای پوشش داخلی ضد زنگ باشد. در صورتی که کپسول شما دارای پوشش ضدزنگ نباشد، تقلبی است.
