سیستم اطفا حریق سقفی مشخصاً روی سقف نصب شده و یک راه حل ایده‌آل برای پوشش دادن مناطق بزرگ است. از سیستم‌های اطفا حریق سقفی معمولاً در انبارها، دیتاسنترها، موتورخانه‌ها و… استفاده می‌کنند. قابلیت تشخیص و اطفاء سریع آن‌ها به جلوگیری از تشدید و گسترش آتش‌سوزی کمک می‌کند. از جمله بهترین سیستم اطفا حریق سقفی می‌توانیم به سیستم اطفا حریق آیروسل و سیستم اطفا حریق بیوورسال سقفی اشاره کنیم. سایر انواع سیستم اطفا حریق سقفی عبارتند از سیستم گازی، اسپرینکلر، فوم و سیستم‌های پودری.
سیستم اطفا حریق سقفی چیست؟
همانطور که از نام آن برمی‌آید، سیستم اطفا حریق نوعی سیستم خودکار است که روی سقف نصب می‌شود. چنانکه اشاره شد، این سیستم‌ها به طور معمول در صورت افزایش دمای محیط، قادر هستند که در همان مراحل اولیه آتش‌سوزی فعال شوند. سیستم‌های سقفی، بسته به نوع سیستم، به صورت معلق یا ثابت روی سقف تعبیه می‌گردند. هنگامی که سیستم وارد عمل می‌شود، به سبب موقعیت قرارگیری، می‌تواند سطح وسیعی را پوشش دهد تا بیشترین تأثیرگذاری را داشته باشد.
نحوه عملکرد سیستم اطفا حریق سقفی
سیستم‌های اطفا حریق سقفی معمولاً به صورت خودکار فعال می‌شوند؛ هنگامی که دمای اتاق به محدوده خاصی می‌رسد یا از آن فراتر می‌رود، سیستم به صورت خودکار فعال می‌شود و نیازی به دخالت انسانی نیست. این امر باعث می‌شود تا آن‌ها به ویژه برای محیط‌هایی با حداقل حضور افراد یا برای ارائه محافظت پس از ساعات کاری مناسب باشند.
به علاوه، سیستم‌های سقفی قابلیت فعال‌سازی توسط دود، گرما و یا ترکیبی از این دو را دارند. حسگرها و دتکتورهای تعبیه‌شده می‌توانند در سریع‌ترین زمان ممکن احتمال وقوع آتش‌سوزی را شناسایی کنند. در صورت ادغام با سیستم اعلام حریق، در صورت شناسایی حریق، پس از ارسال سیگنال به سیستم اعلام حریق و به صدا درآمدن زنگ هشدار، سیستم اطفا حریق فعال شده و مواد خاموش‌کننده را در محیط تخلیه می‌کند.
نصب سیستم اطفا حریق سقفی
سیستم‌های اطفا حریق سقفی به صورت استاندارد دارای براکت‌هایی هستند که نصب آن‌ها را روی سقف‌های مختلف اعم از گچ و بتن میسر می‌سازد. با این حال، هنگام نصب حتماً بایستی به وزن دستگاه توجه کرد، زیرا سقف‌های کاذب به دلیل مقاومت پایین، ممکن است تحمل وزن دستگاه‌های بزرگ را نداشته باشند. در چنین مواردی، می‌توان از اوزان پایین‌تر و با تعداد بیشتر استفاده کرد.
نکته مهم دیگر در خصوص نصب سیستم‌های سقفی این است که خاموش‌کننده‌ها باید تا حد امکان در مرکز قرار بگیرند تا تمام گوشه‌های اتاق به طور مساوی محافظت شوند. به این ترتیب، سیستم بهترین شانس را برای فعال‌سازی در مراحل اولیه حریق خواهد داشت. با وجود این، نباید سیستم‌های سقفی را در بالای وسایلی نصب کنید که در حین کار عادی داغ می‌شوند.
انواع سیستم اطفا حریق سقفی
سیستم‌های اطفا حریق سقفی به چهار دسته اصلی طبقه‌بندی می‌شوند:
- سیستم اطفا حریق سقفی گازی
- سیستم اطفا حریق سقفی اسپرینکلر
- سیستم اطفا حریق سقفی فوم
- سیستم اطفا حریق سقفی پودری
سیستم اطفا حریق سقفی گازی
سیستم‌های اطفا حریق سقفی یکی از انواع پرکاربرد این دسته سیستم‌ها خصوصاً برای محیط‌های با تجهیزات حساس به شمار می‌روند. در محل‌هایی مانند دیتاسنتر یا اتاق سرور که از سیستم اطفا حریق آبی نمی‌توان استفاده کرد، سیستم‌های گازی بهترین گزینه به حساب می‌آیند، زیرا پسماندی از خود باقی نمی‌گذارند و به تجهیزات الکترونیکی آسیب وارد نمی‌کنند.
از متداول‌ترین انواع سیستم اطفا حریق سقفی گازی می‌توانیم به سیستم اطفا حریق fm-200 اشاره کنیم. همچنین، گروه تولیدی و صنعتی تدبیر نسل جدیدی از سیستم اطفا حریق سقفی گازی آیروسل را به بازار عرضه کرده است که علاوه بر تأثیرگذاری بر گروه‌های مختلف آتش، مزایای بسیار دیگری را نیز به همراه دارد. در بخش‌های بعدی، بیشتر در این رابطه خواهیم گفت.
سیستم اطفا حریق سقفی اسپرینکلر
اسپرینکلر پرکاربردترین نوع سیستم‌های سقفی به شمار می‌رود. این سیستم‌ها از آب که به فراوانی در دسترس است، برای خاموش کردن حریق استفاده می‌کنند. استفاده از سیستم اطفا حریق سقفی اسپرینکلر به دلیل هزینه پایین آن، رواج زیادی در فضاهای مسکونی و اداری دارد.
اما از آنجایی که آب به تجهیزات حساس آسیب می‌رساند و احتمال برق‌گرفتگی را در حریق الکتریکی افزایش می‌دهد، گزینه مناسبی برای محیط‌های با تجهیزات الکتریکی و یا الکترونیکی حساس نیست. در چنین مواردی، می‌توان از سیستم اطفا حریق واترمیست که در واقع نوعی سیستم اسپرینکلر با بخار آب است، استفاده کرد.
سیستم اطفا حریق سقفی فوم
انبارهای ذخیره‌سازی مواد شیمیایی یا مایعات قابل اشتعال و همچنین، مکان‌هایی مانند پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها جزو پرکاربردترین موارد استفاده سیستم‌های اطفا حریق سقفی فوم هستند. ماده خاموش‌کننده فوم با ایجاد یک لایه ضخیم روی شعله‌ها، آتش را به اصطلاح خفه می‌کند.
سیستم بیوورسال سقفی را به جرأت می‌توان بهترین سیستم اطفا حریق سقفی فوم نامید. بیوورسال به عنوان نسل جدید خاموش‌کننده‌های مدرن، با بهره‌گیری از فناوری روز دنیا، قوی‌ترین ماده خاموش‌کننده در جهان است که به صورت همه‌جانه آتش را هدف قرار داده و به سرعت و به طور مؤثر حریق را می‌تواند مهار نماید.
سیستم اطفا حریق سقفی پودری
در سیستم‌های اطفا حریق سقفی پودری از مواد خاموش‌کننده متشکل از نمک‌های آلی استفاده می‌شود. سیستم‌های پودری برای اطفا حریق جامدات، مایعات و گازهای قابل اشتعال و در برخی موارد خاص، برای آتش‌سوزی‌های فلزات قابل اشتعال کاربرد دارند.
در این سیستم‌ها، مخازن محتوی پودر خاموش‌کننده (که معمولاً بی‌کربنات پتاسیم یا مونو آمونیوم فسفات است) به صورت شناور روی سقف نصب می‌شوند. نحوه عملکرد سیستم‌های اطفا حریق سقفی پودری با اثر ضد کاتالیزوری و خفه‌کنندگی است که فرآیند شیمیایی احتراق را مختل می‌کنند.
سیستم اطفا حریق آیروسل سقفی
سیستم‌های آیروسل از چند دهه قبل به عنوان جایگزینی برای سیستم‌های هالون معرفی شدند. نسل‌های قبلی این سیستم با مشکلاتی همراه بودند، اما گروه تولیدی و صنعتی تدبیر برای نخستین بار در ایران، نسل جدید سیستم اطفا حریق آیروسل را به بازار عرضه کرده است که تمامی ایرادات مربوط به نسل‌های قبلی در آن برطرف شده‌اند.
مواد خاموش‌کننده آیروسل در داخل سیلندرهای بدون فشار معروف به ژنراتور آیروسل قرار می‌گیرند که به این ترتیب، نیاز به لوله‌کشی یا تعبیه مخازن ذخیره‌سازی از میان برداشته می‌شود. مزیت مهم دیگر سیستم اطفا حریق آیروسل تدبیر عمر بالای آن است که تا ۱۵ سال با خیالی آسوده می‌توانید از آن استفاده کنید. همچنین، به عنوان یک سیستم گازی، آیروسل پسماندی از خود باقی نمی‌گذارد و برای افراد حاضر در محل بی‌خطر است.
برخی مزایای مهم سیستم اطفا حریق سقفی آیروسل عبارتند از:
- سرعت و قدرت اطفا حریق بالا
- مؤثر برای انواع گروه‌های آتش A، B، C، E و F
- دوستدار محیط زیست
- نصب و راه‌اندازی آسان
- بدون نیاز به هزینه نگهداری سالانه
- قابلیت اطفا موضعی و پوشش کامل حریق
سیستم اطفا حریق بیوورسال سقفی
همانطور که گفته شد، بیوورسال قوی‌ترین ماده اطفایی در جهان است که انواع آتش‌های پرحجم را می‌تواند سریعاً خاموش کند. ماده خاموش‌کننده بیوورسال محصول آلمان است که توسط گروه تدبیر، به عنوان تنها نماینده رسمی آن در ایران، وارد بازار داخل شده است. سیستم‌های بیوورسال سقفی در ظرفیت‌های مختلف برای انواع کاربری‌ها تولید و عرضه می‌شوند.
سیستم‌های اطفا حریق بیوورسال سقفی قابلیت فعال‌سازی به دو صورت دستی و خودکار را دارند. همچنین، قابلیت ادغام با سیستم‌های اعلام حریق و انواع دتکتورها نیز در این سیستم وجود دارد. بیوورسال می‌تواند هر چهار وجه مولد آتش را هدف قرار دهد و عملکرد بی‌نظیری در عملیات اطفا دارد.
اما ماجرا به همینجا ختم نمی‌شود. سیستم اطفا حریق بیوورسال سقفی مزایای متعددی را ارائه می‌دهد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- ضریب مصرف مواد کمتر به دلیل اثربخشی بسیار بالا
- غیرسمی و بی‌ضرر برای انسان و محیط زیست
- غیرخورنده
- عدم بازگشت شعله پس از اطفا به لطف ویژگی‌های منحصربه‌فرد فلش اور و بک درفت
- عدم نیاز به شارژ سالانه
- بدون نیاز به لوله‌کشی و تعبیه مخازن ذخیره‌سازی