در صورت وقوع آتش‌سوزی، باید تدابیر ایمنی برای جلوگیری از تلفات جانی، خسارات مالی و گسترش آتش‌سوزی اتخاذ شود. در اینجا، از سیستم‌های اطفا حریق برای مهار آتش استفاده می‌شود. عملکرد سیستم‌های اطفا حریق شبیه به کپسول‌های آتش نشانی است و وظیفه خاموش کردن آتش را به عهده دارند. این سیستم‌ها انواع گوناگونی دارند، با مکانیسم‌های عملکردی متفاوت به بازار عرضه و در مکان‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند. در ادامه به شما خواهیم گفت که سیستم اطفا حریق چیست، چه انواعی دارد، کاربرد سیستم‌های اطفا حریق چیست و چه مزایایی دارند. با ما همراه باشید.
منظور از اطفا حریق چیست؟
اطفا حریق عملی است که برای کاهش تأثیرات آتش‌سوزی که قبلاً شروع شده است، صورت می‌پذیرد تا آتش در یک منطقه خاص محدود شده و نهایتاً خاموش گردد. از لحظه شناسایی وقوع آتش‌سوزی تا خاموش شدن کامل حریق، تمامی تلاش‌ها و اقدامات مربوط به کنترل و اطفای آن، جزء فرآیند اطفا حریق محسوب می‌شود. با اتخاذ تدابیر اطفا حریق، آتش‌نشانان می‌توانند آتش را در شرایط کنترل‌شده مهار و خاموش کنند تا به این ترتیب، احتمال سرایت آتش به مناطق دیگر کاهش پیدا کند. در نهایت، اطفا حریق یک استراتژی کاهش اثرات سانحه است که احتمال وارد آمدن صدمات را کاهش می‌دهد و نقش کلیدی در فراهم کردن ایمنی در مقابل آتش‌سوزی دارد.
برای آشنایی بیشتر با ماهیت اطفا حریق، روش‌ها و تجهیزات مناسب، به شما پیشنهاد می‌کنیم تا مقالات اطفا حریق را بخوانید. برای مشاهده مقالات اطفا حریق، بر روی دکمه زیر کلیک کنید.
سیستم اطفا حریق چیست؟
سیستم‌های اطفا حریق برای خاموش کردن آتش در لحظات اولیه و جلوگیری از گسترش آن طراحی شده‌اند. سیستم اطفا حریق به هر محصولی اطلاق می‌شود که برای جلوگیری از رشد و گسترش آتش‌سوزی طراحی شده است. آتش را می‌توان با استفاده از سیستم‌های اطفا حریق خاموش کرد، تحت کنترل نگه داشت یا به طور بالقوه از آن جلوگیری کرد. سیستم‌های اطفا حریق معمولاً توسط گرما، دود و یا ترکیبی از این دو فعال می‌شوند.
بسیاری از سیستم‌های اطفا حریق دارای مکانیسم‌هایی برای تشخیص و اعلام حریق هستند که افراد حاضر در محل را از احتمال وقوع آتش‌سوزی باخبر می‌کنند. به این ترتیب، آن‌ها می‌توانند اقدامات متعاقب لازم را برای سرکوب آتش انجام دهند. سیستم‌های اطفا حریق که در محل نصب می‌شوند، می‌توانند مستقیماً منبع آتش‌سوزی را شناسایی کرده و به طور خودکار، بدون دخالت عامل انسانی، فعال شوند. سیستم اطفا حریق با استفاده از یک عامل سرکوب‌کننده آتش مانند آب، گاز دی اکسید کربن یا آیروسل عمل می‌کند. با این فناوری می‌توان در عرض چند ثانیه آتش را مهار کرد.
عملکرد مهار مستقیم و غیرمستقیم آتش
رهاسازی مواد خاموش‌کننده در سیستم‌های اطفا حریق به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. یک سیستم با مکانیسم رهاسازی مستقیم، ماده شیمیایی سرکوب‌کننده آتش را مستقیماً از طریق خروجی تعبیه‌شده بر روی آتش آزاد می‌کند. در اینجا، عامل خاموش‌کننده به صورت خودکار رهاسازی می‌شود و نیازی به ورودی دستی ندارد. اما در مکانیسم رهاسازی غیرمستقیم، عامل خاموش‌کننده توسط سیستم از طریق نازل‌های تخلیه موجود در منطقه تحت‌الشعاع حریق آزاد می‌شود تا به سرعت و به طور مؤثر آتش را خاموش کند. در سیستم‌های دارای مکانیسم رهاسازی غیرمستقیم، اگرچه قابلیت فعال‌سازی سیستم به صورت دستی وجود دارد، اما نسخه‌های کاملاً خودکار نیز موجود هستند.
تفاوت بین حفاظت در مقابل حریق و اطفا حریق چیست؟
سیستم‌های حفاظت در مقابل حریق با هدف جلوگیری یا کاهش سرعت گسترش آتش‌سوزی طراحی و ساخته می‌شوند تا امکان تخلیه امن افراد حاضر در محل را فراهم کنند. این در حالی است که سیستم اطفا حریق برای سرکوب و خاموش کردن آتش پس از شروع آن طراحی شده است. انواع مختلفی از سیستم‌های حفاظت در مقابل حریق و اطفا حریق در ساختمان‌ها وجود دارند که هر کدام با استفاده از مواد و روش‌های مختلف، سرعت گسترش آتش را کاهش می‌دهند یا آن را خاموش می‌کنند.
سیستم حفاظت در مقابل حریق
حفاظت در مقابل حریق عبارت است از یک روش پیشگیری که ایمنی افراد حاضر در محل را در اولویت قرار می‌دهد. هدف نهایی این است که تا حد امکان زمان بیشتری برای خروج امن افراد از ساختمان فراهم شود. در حالی که سیستم‌های حفاظت در مقابل حریق به کاهش سرعت گسترش آتش کمک می‌کنند، اما قرار نیست به طور فعال آتش را خاموش کنند. دو نوع سیستم حفاظت در مقابل حریق وجود دارد که عبارتند از سیستم‌های فعال و غیرفعال.
حفاظت فعال
حفاظت فعال در مقابل حریق به این معناست که اقداماتی برای هشدار دادن به افراد و کمک به آن‌ها انجام می‌شود.
- نصب آلارم‌های حریق و دتکتورهای دود برای تشخیص وجود آتش یا دود و هشدار دادن به افراد حاضر در محل
- تعبیه کپسول‌های آتش نشانی در سرتاسر ساختمان برای کمک به ساکنان در مهار آتش به صورت دستی
- نصب سیستم‌های تهویه برای کمک به هدایت دود به خارج از ساختمان و دور از ساکنان
حفاظت غیرفعال
حفاظت غیرفعال در مقابل حریق از اجزای ساختمان، کفپوش‌ها، پارچه‌ها و سایر متریال‌ها برای جلوگیری از گسترش آتش استفاده می‌کند.
- استفاده از مصالح ساختمانی مقاوم در برابر آتش برای جلوگیری از گسترش حریق و وارد شدن صدمات به سازه
- استفاده از پوشش‌های محافظ مخصوص بر روی تیرهای فولادی برای ایجاد لایه محافظ تا فولاد کمتر در معرض حرارت و تخریب قرار بگیرد
- بخش‌بندی سازه‌ها برای کمک به مهار آتش و محدود کردن آتش و دود در یک منطقه خاص با استفاده از درب‌های ضد حریق، دیوارها و موانع حفره‌دار
- استفاده از کفپوش‌های غیرقابل اشتعال
سیستم اطفا حریق
فناوری سیستم اطفا حریق برای سرکوب و خاموش کردن آتش در مراحل اولیه طراحی و ساخته شده است.
- نصب سیستم‌های اطفا حریق که از عوامل خاموش‌کننده پاک، مواد شیمیایی، گازهای بی‌اثر، گاز کربنیک یا آب استفاده می‌کنند
- اضافه کردن شیرهای قطع‌کن که تأمین سوخت یا سایر گازها و مایعات قابل اشتعال را قطع می‌کنند
عملکرد سیستم اطفا حریق
در اینجا نحوه عملکرد سیستم‌های اطفا حریق را توضیح خواهیم داد. به طور کلی، عملکرد سیستم‌های اطفا حریق مشتمل بر 3 مرحله است که عبارتند از تشخیص آتش، فعال‌سازی سیستم و مهار آتش. سیستم‌های اطفا حریق دارای قطعات داخلی برای تشخیص آتش‌سوزی در سریع‌ترین زمان ممکن هستند. این قطعات در ابتدا وجود شعله، دود و یا هر دو را شناسایی می‌کنند. سپس، سیستم مهارکننده زنگ هشدار را به صدا درمی‌آورد تا بتوان آتش را قبل از اینکه فرصت گسترش پیدا کند، مهار کرد. سیستم‌های اطفا حریق را می‌توان یک روش فعال در مقابله با حریق در نظر گرفت، زیرا سیستم در پاسخ به حضور آتش فعال می‌شود. در نهایت پس از فعال‌سازی سیستم، مواد خاموش‌کننده به واسطه مکانیسم تعریف‌شده برای آن در محیط آزاد و آتش را خاموش می‌کند.
انواع سیستم اطفا حریق
سیستم‌های اطفا حریق از عوامل خاموش‌کننده مختلفی برای مقابله با حریق استفاده می‌کنند که از آن جمله می‌توانیم به عوامل پاک، مواد شیمیایی مرطوب یا خشک، گازهای بی‌اثر، گاز دی اکسید کربن، آب، آیروسل و غیره اشاره کنیم. از هر یک از عوامل خاموش‌کننده با توجه به نیاز و موقعیت یک کسب و کار استفاده می‌شود. برخی از سیستم‌های اطفا حریق برای مشاغل یا محیط‌هایی که در آنجا تجهیزات الکترونیکی یا حساس وجود دارند مناسب هستند، در حالی که برخی دیگر برای مواد قابل اشتعال یا خطرناک گزینه مناسبی خواهند بود. به عنوان مثال، استفاده از سیستم‌های اطفا حریق مبتنی بر آب در مکان‌های دارای تجهیزات الکترونیکی و حساس توصیه نمی‌شود.
عوامل خاموش‌کننده پاک و گازی
برای اطفا حریق کلاس‌های A، B و E از سیستم‌های اطفا حریق پاک یا کلین ایجنت استفاده می‌شود. این سیستم‌ها از عوامل شیمیایی یا گازهای بی‌اثر بهره می‌برند که به سرعت آتش را خاموش می‌کنند و پسماندی از خود به جا نمی‌گذارند. سیستم‌های اطفا حریق با عامل خاموش‌کننده پاک هم برای افراد و هم برای محیط زیست خطری ندارند. از آنجایی که مواد خاموش‌کننده مورد استفاده در این سیستم‌ها عمر جوی کوتاهی دارند، گزینه مناسبی برای استفاده در مکان‌های پرجمعیت به حساب می‌آیند.
نیتروژن، هلیوم و آرگون گازهای بی‌اثری هستند که در این سیستم‌های برای مقابله با حریق و اطفای آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. آن‌ها می‌توانند شعله‌های آتش را به واسطه خفه کردن، جابجایی یا کاهش سطح اکسیژن در یک محیط سربسته خاموش کنند.
سیستم های اطفا حریق عامل پاک، بهترین سیستم‌ها برای جایگزینی گاز هالون هستند. سیستم اطفا حریق آیروسل و fm200، دو سیستم اطفا کارامد برای تامین امنیت مراکز مختلف هستند که هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند. اگر شما هم به دنبال خرید یک سیستم اطفا حریق برای محل کار یا زندگی خود هستید، بهتر است قبل از خرید، مقالات زیر را مطالعه کنید.
عوامل خاموش‌کننده شیمیایی
عوامل شیمیایی که به عنوان خاموش‌کننده در سیستم اطفا حریق به کار گرفته می‌شوند، خود به دو دسته مواد مرطوب (فوم) و خشک (پودر) تقسیم می‌شوند. از مواد شیمیایی مرطوب معمولاً در مواردی مثل آشپزخانه‌های تجاری استفاده می‌شود. اسپری مایع فوراً با چربی و روغن روی سطح در حال سوختن واکنش نشان داده و کف تولید می‌کند که آن ناحیه را خنک کرده و از شعله‌ور شدن مجدد آتش جلوگیری می‌کند. پس از عملیات اطفا، در مقایسه با مواد شیمیایی خشک، محل را راحت‌تر می‌توان تمیز کرد.
همانطور که از نام آن برمی‌آید، سیستم‌های اطفا حریق پودری از مواد شیمیایی خشک برای خاموش کردن آتش به جای گازهای بی‌اثر یا مواد پاک استفاده می‌کنند. پودری که در این سیستم‌ها استفاده می‌شود، معمولاً بی‌کربنات سدیم یا مونو آمونیوم فسفات است. ایراد اصلی وارد به این دسته از سیستم‌های اطفا حریق آن است که تمیز کردن محل اغلب می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد.
گاز دی اکسید کربن (CO2)
سیستم‌های اطفا حریق گاز کربنیک برای خاموش کردن سریع انواع آتش‌سوزی‌های کلاس A، B و E مورد استفاده قرار می‌گیرند. سیستم‌های با فشار بالا و پایین CO2 می‌توانند همه چیز را از فضاهای باز و بزرگ گرفته تا تنها یک قطعه تجهیزات را پوشش دهند. اما توصیه می‌شود که در فضاهای باز با جریان شدید هوا از این سیستم‌ها استفاده نشود. گاز دی اکسید کربن بدون بو و رنگ است و رسانای الکتریسیته نیست و همچنین، معمولاً به پاکسازی نیاز ندارد. به علاوه، هیچ باقیمانده شیمیایی پس از عملیات اطفا وجود ندارد که به تجهیزات ظریف آسیب وارد کند. از این نوع سیستم اطفا حریق معمولاً در مکان‌هایی استفاده می‌شود که افراد زیادی در آنجا حضور ندارند.
اسپرینکلر آب
سیستم‌های اطفا حریق مبتنی بر آب از لوله‌کشی برای توزیع آب در بین اسپرینکلرها استفاده می‌کنند. چنانکه قبلاً نیز اشاره شد، در برخی موارد سیستم خاموش‌کننده مبتنی بر آب بهترین گزینه نیست. در مواردی مثل آتش‌سوزی‌های نفت و گاز، استفاده از آب ممکن است حتی خطرناک باشد. این بدان خاطر است که آب می‌تواند باعث تشدید برخی انواع آتش‌سوزی شود. همچنین، اگر تجهیزات الکترونیکی یا حساس در محیط وجود داشته باشد، استفاده از سیستم‌های مبتنی بر آب می‌تواند خسارات جدی در پی داشته باشد.
سیستم اطفا حریق آیروسل تدبیر
سیستم‌های اطفا حریق آیروسل با تشخیص وقوع حریق به واسطه دتکتورهای دود، عمل اطفا را انجام می‌دهند. این سیستم، به عنوان یکی از بهترین سیستم‌های گازی برای اطفای حریق، با تأثیرگذاری بر روی هر سه ضلع مثلث آتش، آن را خاموش می‌کند. مواد کربنات پتاسیم که به صورت قرص‌های فشرده در سیستم تعبیه می‌شود، خطری برای انسان و محیط زیست ندارد. برای استفاده از این سیستم، نیازی به لوله‌کشی یا تعبیه مخازن نیست که هزینه نهایی نصب و راه‌اندازی سیستم را پایین می‌آورد. همچنین، سیستم اطفا حریق آیروسل می‌تواند تنها در عرض چند ثانیه آتش را خاموش کند.
لازم به ذکر است که نسل جدید سیستم آیروسل توسط گروه تولیدی و صنعتی تدبیر با تکیه بر دانش و فناوری به‌روز و با رفع تمامی ایرادات مربوط به نسل‌های قبلی مانند حرارت بالای گاز خروجی و احتمال وارد آمدن صدمات به افراد حاضر در محل، به بازار عرضه می‌شود. برای اقدام به خرید سیستم آیروسل تدبیر و یا دریافت مشاوره رایگان می‌توانید از طریق دکمه‌های زیر اقدام کنید.
مزایای استفاده از سیستم اطفا حریق
امروزه از انواع سیستم‌های اطفا حریق در مکان‌ها و محیط‌های مختلف استفاده می‌شود. استفاده از این سیستم‌ها با توجه به مزایایی که برای اطفای زودهنگام آتش و جلوگیری از گسترش آن ارائه می‌دهد، تقریباً به یک الزام تبدیل شده است. اما چرا بسیاری از کارشناسان استفاده از سیستم‌های اطفا حریق را توصیه می‌کنند؟ در ادامه به معرفی مزایای سیستم‌های اطفا حریق می‌پردازیم.
افزایش سطح ایمنی
یکی از مهم‌ترین مزایای سیستم‌های اطفا حریق را می‌توان افزایش سطح ایمنی افراد و همچنین، محل مورد استفاده نام برد. این سیستم‌ها با تشخیص زودهنگام آتش و جلوگیری از گسترش آن، می‌توانند تأثیر قابل توجهی در افزایش سطح ایمنی افراد و محل ایفا کنند.
تنوع بالای سیستم‌ها
سیستم‌های اطفا حریق در انواع و اقسام مختلف در بازار وجود دارند. در حال حاضر، سیستم‌هایی وجود دارند که برای اطفای حریق در چند کلاس مختلف به کار می‌روند. شما می‌توانید بسته به نوع محیط و خطرات موجود، از نوع خاصی از سیستم‌های اطفا حریق استفاده کنید. به عنوان مثال، در محیط‌های متداول، می‌توان از سیستم‌های مبتنی بر آب استفاده کرد یا در محیط‌هایی مانند دیتاسنترها که تجهیزات الکترونیکی حساس وجود دارند، از سیستم‌های اطفا حریق مبتنی بر عوامل خاموش‌کننده گازی استفاده می‌شود.
راحتی در استفاده
یکی دیگر از مزایای سیستم‌های اطفا حریق، راحتی در استفاده از آن‌هاست. از آنجایی که بیشتر سیستم‌های اطفا حریق دارای عملکرد خودکار هستند، به راحتی و بدون دخالت عامل انسانی فعال شده و حریق را اطفا می‌کنند. چنین مزیتی در محیط‌های بزرگ که امکان نظارت روی تمام بخش‌ها یا وجود ندارد و یا امری دشوار است، بیشتر خود را نشان می‌دهد.
تشخیص زودهنگام حریق
تشخیص زودهنگام آتش در مراحل اولیه حائز اهمیت زیادی است، زیرا هر چه زمان بیشتری بگذرد و آتش بیشتر گسترش پیدا کند، بالطبع مهار آن دشوارتر خواهد بود. سیستم‌های اطفا حریق امکان تشخیص زودهنگام و در نتیجه، اطفای مؤثر آن را فراهم می‌کنند. به این ترتیب، زمان کافی وجود خواهد داشت تا افراد حاضر محل را ترک کنند و مأموران آتش‌نشانی با حضور در محل، عملیات ایمن‌سازی نهایی را انجام دهند.
کاربرد سیستم اطفا حریق
سیستم‌های اطفا حریق با توجه به تنوع بالای آن‌ها، در محیط‌ها و موقعیت‌های مختلف به کار گرفته می‌شوند. به عبارت دیگر، شما برای نصب و راه‌اندازی این سیستم‌ها با محدودیتی روبرو نیستید و کافیست که متناسب با شرایط، سیستم مناسب را انتخاب و راه‌اندازی کنید. از برخی محیط‌هایی که در آن‌ها از سیستم اطفا حریق استفاده می‌شود، می‌توان موارد زیر را نام برد.
- صنایع نظامی
- ساختمان‌های مسکونی
- دیتاسنترها
- مراکز مخابراتی
- اتاق‌های سرور
- اتاق‌های ارتباطات
- بنادر
- پالایشگاه‌ها
- پتروشیمی‌ها
- کارخانجات
- فرودگاه‌ها
- ایستگاه‌های قطار و مترو
- مراکز تجاری و اداری
چرا به سیستم اطفا حریق نیاز داریم؟
از مقرراتی که برخی محیط‌ها مانند ساختمان‌های تجاری را ملزم به استفاده از سیستم‌های اطفا حریق می‌کند که بگذریم، استفاده از چنین سیستم‌هایی برای ایمن نگه داشتن ساختمان و ساکنان آن ضرروی است. از جمله دلایلی که باعث می‌شوند نیاز به استفاده از سیستم‌های اطفا حریق داشته باشیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نجات جان انسان‌ها
- کاهش خسارات و تلفات مالی
- مطابقت با قوانین
- فراهم آوردن محافظت 24 ساعته
- دسترسی سریع به خدمات اورژانسی
- بازگشت سریع‌تر به حالت نرمال
نتیجه‌گیری:
ما در این مطلب سعی کردیم تا به جوانب مختلف سیستم‌های اطفا حریق بپردازیم. شکی نیست که استفاده از سیستم اطفا حریق می‌تواند به محافظت از جان و مال افراد کمک کند. با این حال، تنوع بالای سیستم‌های موجود در بازار باعث شده است که انتخاب گزینه مناسب به امری دشوار تبدیل شود. به همین خاطر، دریافت مشاوره از یک شرکت معتبر و باسابقه در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد. گروه تولیدی و تجاری تدبیر، با بیش از دو دهه سابقه در صنعت ایمنی و آتش‌نشانی، آماده است تا راهنمایی‌های لازم را در خصوص نصب و راه‌اندازی سیستم‌های اطفا حریق در اختیارتان قرار دهد.
